Bir garip edebiyat topluluğu: Garip akımı
Edebiyat 5 Şubat 2023Tüm edebi kural, kalıp ve özellikleri reddedip üstelik şiirde mecazlı söyleyişi de kullanmayarak şiire yeni bir boyut kazandırmayı hedefleyen topluluk olarak karşımıza çıkan bir akım Garip akımı. Bu topluluk, Cumhuriyet Dönemi'nde pek de sıklıkla görmediğimiz bir şeyi, halk şiirini örnek almıştır. Bu akıma mensup olan sanatçılar yani Garipçiler aynı zamanda edebiyat tarihçileri tarafından "Birinci Yeniciler" olarak da isimlendirilmişlerdir.
Garipçiler'in en temel özellikleri eskiye ait olan her şeye karşı çıkmalarıdır. Bu anlamda baktığımızda bir nevi her şeye karşı duruşu görüyoruz. Garipçiler Freud merkezli Sürrealizm (gerçek üstücülük) akımından etkilenmişlerdir. Garipçiler, ölçüye kafiyeye ve dörtlüğe karşı çıkmışlardır. Konu alarını genişletmekle kalmayıp bugüne kadar şiirde henüz kullanılmamış konuları seçmeye özen göstermişlerdir. Üslupta kullanılan duygusallığa karşı çıkmışlar, genellikle anlam ve söz oyunlarından faydalanmış, söyleyiş güzelliğine önem vermişlerdir. Garipçiler'in en temel özellikleri arasında konuşma dilini şiirde kullanmaları gelmektedir. Şiirlerinde mutluluk, sevinç, yaşama olan bağlılık ve yaşam sevgisi gibi konulara rastlanır. Sıradan insanlar şiirin konusuna eklenmiştir. Ayrıca daha önce şiirde kullanılmayan yeni sözcükler eklemişlerdir.
Garip akımının üç öncü şairi vardır. Bunlar üç öncü isim Orhan Veli Kanık, Oktay Rıfat Horozcu ve Melih Cevdet Anday’dır. Üç şair başlarda Varlık isimli bir dergide garip akımını başlatır. Zamanla garip akımı altındaki şiirlerini toplayarak Garip adıyla çıkardıkları kitapta topladılar. Kitabın ardından Garipçiler olarak adlandırılmaya başladılar.
Garip şairleri kimlerdir?
Orhan Veli Kanık: 13 Nisan 1914 İstanbul doğumludur. Söyleşi türünü şiire taşıyan şairdir. Serbest şiirler yazmaya özen göstermiştir. 14 Kasım 1950’de İstanbul’da hayatını kaybetmiştir.
Orhan Veli Kanık şiirleri için tıklayınız
Orhan Veli'nin örnek bir şiiri şöyle:
Dalgacı Mahmut
İşim gücüm budur benim,
Gökyüzünü boyarım her sabah,
Hepiniz uykudayken.
Uyanır bakarsınız ki mavi.
Deniz yırtılır kimi zaman,
Bilmezsiniz kim diker;
Ben dikerim.
Dalga geçerim kimi zaman da,
O da benim vazifem;
Bir baş düşünürüm başımda,
Bir mide düşünürüm midemde,
Bir ayak düşünürüm ayağımda,
Ne haltedeceğimi bilemem.
Oktay Rıfat Horozcu: 10 Haziran 1914 Trabzon doğumludur. Şair, oyun ve roman yazarıdır. Masal ve tekerlemeden yararlanarak eserler vermiştir. 1955 yılından itibaren İkinci Yeni’ye yönelmiştir. (İkinci Yeni Garipçiler'e tepki olarak doğmuş olan edebi akımdır.) 18 Nisan 1988’de İstanbul’da hayatını kaybetmiştir.
Oktay Rifat şiirleri için tıklayınız
Oktay Rifat'ın örnek bir şiiri şöyle:
Son Söz
Boğazından lıkır lıkır geçen
Şu suyun kıymetini bil
Nedir ki bu mavilik deme
Pencereden görebildiğin kadar
Göğün kıymetini bil
Kıymetini bil çiçek açmış bademin
Güneşli odanın, çamurlu sokağın
Beyazın, siyahın, yeşilin,
Pembenin kıymetini bil
Dirilik öyle bir şey yürekte
Sevinçle çırpınır
Kavak yelleri eser insanın başında
İnsanoğlu kızar öfkelenir savaşır
Halk için girişilen savaşta
O korkulu sevincin
Öfkenin kıymetini bil
Bil ki bu
Budur işte
Güneş yalnız dirileri ısıtır
Güneşin kıymetini bil.
(Oktay Rıfat)
Melih Cevdet Anday: 13 Mart 1915 İstanbul doğumludur. Şair, tiyatro oyunu, roman, deneme, makale yazarıdır. 28 Kasım 2002’de İstanbul’da hayatını kaybetmiştir.
Melih Cevdet Anday şiirleri için tıklayınız
Düzenli Dünya
Bayılırım şu düzenli dünyaya
Kışı yazı
Baharı güzü
Gecesi gündüzü sırayla.
Ağaçların kökü içerde
Bütün ağaçların kökü içerde
Dalların başı yukarda
İnsanların aklı başında
Bütün insanların aklı başında
Beş parmak yerli yerinde
Baş işaret orta yüzük serçe.
Diyelim kalksa da serçe
Orta parmağa doğru yürüse
Ne haddine!
Yahut akasyanın biri
Başını toprağa daldırdığı gibi
Bir gezintiye çıksa
Merhaba kestane, merhaba çam
Selamün aleyküm, aleyküm selam
Kimsin nesin nerelisin derken
Laf açılır mı bizim akasyanın kökünden
Bir uğultudur başlar rüzgarda
Kökü dışarda, kökü dışarda…
Yahut ne olur koca bir dağ
Baş aşağı gelsin…
Aman Allah göstermesin.
Bayılırım şu düzenli dünyaya
Altta ölüler
Üstte diriler
Gel keyfim gel!
(Melih Cevdet Anday)
Yorumlar
Hiç yorum yapılmamış.Yorum Yap