Sehendim

Sehendim

Şah dağım, çal papağım, el dayağım, şanlı Sehend'im!
Başı tufanlı Sehendim!
Başda Heyderbaba tek qarla, qırovla qarışıbsan
Sen, ipek telli buludlarla üfügde sarışıbsan,
Savaşarken barışibsan.
Göyden ilham alalı sirri semavate deyersen,
Hele ağ kürkü bürün, yazda yaşıl don da geyersen,
Qordan halva yeyersen.
Döşlerinde sonalar sinesi tek şux memelerde
Ne şirin çeşmelerin var.
O yaşıl telleri yel hörmede aynalı seherde
İşveli eşmelerin var.
Qoy yağış yağsa da yağsın,
Sel olub axsa da axsın
Yanlarında dereler var.
Qoy qelemqaşların uçsun ferelerle, hamı baxsın
Başlarında hereler var,sıldırımlar, sereler var.
O eteklerde ne qızlar yanağı lalelerin var,
Quzular otlayarax neyde ne xoş nalelerin var.
Ay kimi halelerin var.
Gül-çiçekden bezenende, ne gelinler kimi nazın,
Yel esende o sularda ne derin razu niyazın
Oynayar güllü qotazın.
Titreyir saz telitek şaxelerin çayda, çemende,
Yel o tellerde gezende, ne Köroğlu çalı sazın.
Ördeğin xelvet edib, gölde perilerle çimende,
Qol-qanaddan ona ağ hövle açar qemzeli qazın.
Qış geder, qoy gele yazın.

Hele novruzgülü var, qarçiçeyi var, gelecekler.
Yel-yağışda yuyunarken de güneşle gülecekler,
Üzlerin tez silecekler.
Qışda kehlik hevesile çöle qaçdıqda cavanlar,
Qarda qaqqıldayar nazlı gelemqaşların olsun.
Yaz o döşlerde nahar mendesin açdıqda çobanlar,
Bollu, südlü sürüler, dadlı qavutmaşların olsun!
Ad alıb senden o şair ki, sen ondan ad alarsan,
Ona her dad veresen, yüz o muqabil dad alarsan,
Tanri'dan her zad alarsan.
Adaş olduqda sen onla daha artıq ucalarsan,
Baş ucaldıqda Demavend dağından bac alarsan,
Şer elinden tac alarsan.
O da şe'rin edebin Şah dağıdır şanlı Sehendim,
O da sentek atar ulduzlara şe'r ile kemendin,
O da Simurqdan almaqdadı fendin.
Şe'r yazanda qeleminden baxasan dür sepelendi.
Sanki ulduzlar elendi,
Söz deyende göresen qattı gülü, püsteni, qendi,
Yaşasın şair efendi!
O ne şair ki, dağın vesfine misdaq onu gördüm,
Men senin tek ucalıq meşqine meşşaq onu gördüm.
Eşqe, eşk ehline müştaq onu gördüm.
O ne şair ki, xeyal merkebine şüv şığayanda,
O neheng at ayağın tozlu buludlarda qoyanda,
Lülelenmekdedi yer-göy nece tumar sarıyanda
Göreceksen o zamanda:
Ne zaman varsa, mekan varsa kesib biçdi bir anda.
Keçecekler, gelecekler, ne bu yanda, ne o yanda.
Ne bilim qaldı hayanda?

Bax ne hormet var onun öz demişi, tük papağında.
Şehriyar'ın tacı eymiş, başı durmuş qabağında,
Başına savrulan inci çarıq olmuş ayağında,
Vehydir şe'ri, meleklerdi pıçıldar qulağında,
Ayelerdir dodağımda.
O da dağlar kimi şe'ninde ne yazsam yaraşandır,
O da zalim qoparan qarla, külekle duruşandır,
Quduza, zalıma qarşı sine germiş vuruşandır,
Quduzun kürküne zalım birelertek daraşandır,
Amma vechinde fağır xalqı eyilmiş soruşandır,
Qara milletde hüner bulsa, hünerle araşandır,
Qaralarla qarışandır, sarışandır!
Gece haqqın gözüdür, tur töretmiş ocağında,
Eriyib yağtek üreklerdi yanırlar çırağında,
Mey mehebbetden içib, lale bitiribdir yanağında,
O bir oğlan ki, periler su içerler çanağında,
İnci qaynar bulağında,
Teb'i bir sevgili bülbül ki, oxur gül budağında,
Sarı sünbül qucağında.
Sular efsanedi, söyler onun efsunlu bağında,
Seherin çenli çağında.
Şairin zövgü ne efsunlu, ne efsaneli bağlar,
Ay ne bağlar ki, "Elif leyli" de efsane de bağlar.
Od yaxıb dağlari dağlar,
Gül gülerse, bulaq ağlar.
Şairin alemi ölmez, ona alemde zeval yox,
Arzular orda ne xaürlaya imkandı, mahal yox,
Bağ-i cennet kimi orda, "o haramdır, bu halal" yox.
O mehebbetde melal yox,
Orda haldır, daha qal yox!
Geceler orda gümüşdendi, qızıldan ne gündüzler.
Ne zümürrüd kimi dağlardı, ne mermer kimi düzler,
Ne sarı teller inekler, ne ala gözlü öküzler.
Ay nece ay kimi üzler!
Gül ağaçlari ne tavus kimi çetrin açıb elvan
Hille karvanıdı, çöller bezener, sürse bu karvan,
Deve karvanı da dağlar, yükü atlasdı bu heyvan,
Sabir'in şehrine doğru qatarı çekmede şervan
O xeyalımdaki Şirvan!
Orda qar da yağar amma daha güller solabilmez,
Bu tebiet o teravetde, mahaldır, olabilmez,
Ömr peymanesi orda dolabilmez.

O üfüqlerde baxarsan ne denizler, ne boğazlar/
Ne periler kimi quşlar qonub-uçmada ne qazlar,
Gölde çimmekde ne qızlar.
Bahlı ulduz kimi göllerde, denizlerde parıldar,
Abşar mirvarısı sel kimi tökdükte xarıldar,
Yel kuşuldar, su şarıldar.
Qesrler vardı qızıldan, qalalar vardı eqiqden,
Refayel tablosu tek sermeleri "Ehdi-Etiq"den
Doymasan köhne refiqden,
Cennetin bağları tek bağlarının hurü güsuri
Düzülüb qürfede, balqonda cevahir kimi huri,
Elde hurilerinin tüngü-biluri
Tüngünün gül kimi "Sehbayi tehuri'.
Ne maraqlar ki, ayıq gözlere rö'yadı deyersen,
Ne şafaqlar ki, derin baxmada deryadı deyersen,
Uyduran cenneti-mevadı deyersen!
Zöhrenin qesri brilyan, hazarı nerdesi yaqut,
Qesri cadudu, mühendisleri Harut ile Marut
Orda mani dayanib qalmiş o suretlere mebhut
Qapı qulluqcusu Harut!
Orda şe'rin muzikin menbeyi, serçeşmedi qaynar,
Ne periler kimi fevvareden efşan olub oynar,
Şair ancaq onu anlar!
Dolu mehtab kimi istexrdi fevvarelerile,
Meleke orda çimir ay kimi mehparelerile,
Güllü güşvarelerile,
Şe'rü musikî şabaş olmada efşandı, perişan,
Sanki ağ şahıdır olmaqda gelin başına efşan,
He gelinler ki, ne ennik üze sürterler, ne kirşan,
Yaxa ne tülkü, ne dovşan!
Ağ periler sarı göynekli buludlardan enirler,
Süd gölünde meleke ile çimerken sevinirler,
Sevinirler, övünürler,
Qavzananda here elde dolu bir cam aparırlar,
Sanki çengilere, şairlere ilham aparırlar,
Derya qızlarına peyğam aparırlar.
Denizin örtüyü mavi, üfüqün seqfi semavi,
Aynadır nun şe'rine ravi.
Qurfeler bulud altında olartek görünürler,
Göz açıb yumma, çıraqlar kimi, yandiqda sönürler,
Sehneler çerxi-felektek burulııb gah da çönürler,
Kölgelikler sürünürler.
Zöhre eyvanda ilahe şinelinde görünürken,
Baxasan Hafiz'i de orda Celalet'le görersen,
'Ne seversen!
Gah gören Hafizi Şiraz ile balqonda durublar,
Gah gören ortada setranç qurarken, oturublar,
Gah gören saz ile, avaz ile eğlence qurublar,
Sanki sağer de vurublar.
Xace elhan oxuyanda hamı işden dayanırlar,
O nevalerde periler gah uyub, gah oyanırlar,
Laleler şö'lesi elvan siye rengi boyanırlar,
Ne xumar gözlü yanırlar.

Qanad ister bu üfüq, qoy qala terlanlı Sehend'im,
Eşit öz qissemi, destanımı, destanlı Sehend'im:
Seni "Heyderbaba" ol ne'reler ile çağıranda,
O sefil, darda qalan, tülkü qovan şir bağıranda,
Şeytanın şıllağa qalxan qatırı noxta qıranda,
"Dede Qurqut" sesin aldım, dedim: Arxamdı, inandım,
Arxa durduqda Sehend'im, Savalantek havalandım,
Sele qarşı qovalandım
Coşqun'un da qamı daşdı, mene bir hayli ses oldu,
Her sesiz bir nefes oldu.
Bakı dağları da hay verdi sese, qıyha ucaldı,
O tayın ne'releri sanki bu taydan da bac aldı,
Qurd acaldıqda qocaldı
Rahim'in ne'resî qovzandı, deyen toplar atıldı,
Sel gelib nehre qatıldı.
Rüstem'in topları seslendi, deyen bomlar açıldı,
Bize gül qonca saçıldı.
"Qorxma, geldim" deye, seslerde mene can dedi qardaş,
Mene "can can" deyerek düşmene "qan-qan" dedi qardaş,
Şehriyar söylemeden gah mene sultan dedi qardaş,
Men de canım Çağirıb, can sene qurban dedi qardaş,
Yaşa oğlan! Size dağ-daş deye ceyran dedi, qardaş.
El Size qaflan dedi, qardaş!
Dağ Size aslan dedi, qardaş!
Dağlı Heyderbabanın arxası her yerde dağ oldu,
Dağa dağlar dayaq oldu,
Arazın ayna çıraq qoymada, aydın şafaq oldu,
O tayın neğmesi qovzandi, ürekler qulaq oldu,
Yene qardaş deyerek qaçmada başlar ayaq oldu.
Qaçdıq üzleşdik Araz'da, yene gözler bulaq oldu,
Yene qemler qalaq oldu.
Yene qardaşsayağı sözlerimiz birsayaq oldu,
Vesl iyin almada, el çatmadı eşqim damaq oldu,
Helelik qem saralarken qaralar döndü ağ oldu,
Arazın süd gölü daşdı, qayalıqlar da bağ oldu,
Sarı sünbüllere zülf içre oraqlar daraq oldu,
Yoncalıqlar yene bildirçine yay-yaz yataq oldu,
Gözde yaşlar çıpaq oldu,
Lale bitti yanaq oldu,
Qonca güldü dodaq oldu,
Ne sol oldu, ne sağ oldu!

Elimi arxamı gördükde zalim ovçu qısıldı,
Sel kimi zulmü basıldı, zine arx oldu kesildi.
Gül gözünden yaşı sildi,
Tor quran ovçu atın qovmada sındı, geri qaldı,
Özü getdi, yeri qaldı.
Amma Heyderbaba da bildi ki, biz tek hamı dağlar,
Bağlanıb qol-qola zencirde, buludlar odur ağlar,
Ne bilim, belke tebiet özü namerde gün ağlar,
Eyri yolları açarken, düz olan qolları bağlar,
Saf olan sineni dağlar!
Dağların her ne qoçu, terlanı, ceyranı, maralı,
Hamı düşkün, hamı pozğun, sineler dağlı, yaralı,
Gül açan yerde saralı,
Amma zenn etme ki, dağlar yene qalxan olacaqdir,
Mehşer olmaktadır bunlar, daha vulqan olacakhr.
Zülm dünyası yanarken de tilit qan olacaqtır,
Vay... ne tufan olacaqdır.
Dedin Azer elinin bir yaralı nisgiliyem men.
Nisgil olsam da, gülüm, bir ebedi sevgiliyem men,
El meni atsa da, öz güllerimin bülbülüyem men,
Elimin farsıça da derdini söyler diliyem men,
Dine doğnı ne qaranlıx ise el, meş'eliyem men,
Ebediyyet gülüyem men.
Nisgil o çerçiye qalsın ki, cevahir nedi, qanmır,
Medeniyyet debin eylir bedeviyyet, bir usanmır,
Gün gedir az qala batsın, gecesinden bir oyanmır,
Bir öz ehvalına yanmır.
Atar insanlığı, amma yalan ensabı atammaz,
Fitne qovzanmasa bir gün, gece asude yatammaz,
Başı başlara qatammaz.
Amma menden sarı sen arxayın ol, şanlı Sehend'im,
Deli ceyranlı Sehend'im,
Men daha erş-i ela gölgesi tek başda tacım var,
Elde Musa kimi, Fir'ovna qenim bir ağacım var,
Herecim yox, ferecim var,
Men Eli oğluyam, azadelerin merdi, muradı,
O qaranlıqlara meş'el, o işıqlixlara hadi,
Heqqe, imana münadi.
Başda sınmaz siperim,
elde kütelmez qılıcım var!